فارس ها، سارقان فرهنگ تورکان آذربایجان !

فارس ها، سارقان فرهنگ تورکان آذربایجان !

آذربایجان اؤیرنجی حرکاتی (همدان): از مراسمها و آیینهای عید نوروز، سفره « یئتدی سین» میباشد که متاسفانه به مرور زمان با سلطه سیاست و فرهنگ فارسی این آیین زیبا در شکلی دیگر و با لباسی تحریف شده که هیچ سنخیتی با اصالت اولیه آن ندارد در آذربایجان رایج شده است. با صراحت میتوان گفت که سینهای موجود در « یئتدی سین» (هفت سین!!! امروزی )  از فرهنگ غنی تورکی به عاریت گرفته اند  و اگر به طور تصادفی معادل آن کلمه را که با حرف سین شروع شود، داشته اند آن را بکار برده اند: مانند «سیر» که جای «ساریمساق» بکار برده اند و گرنه کلمات دیگری را که از هیچ ماهیت و اصالت فرهنگی ای 

فارس ها، سارقان فرهنگ تورکان آذربایجان !

آذربایجان اؤیرنجی حرکاتی (همدان): از مراسمها و آیینهای عید نوروز، سفره « یئتدی سین» میباشد که متاسفانه به مرور زمان با سلطه سیاست و فرهنگ فارسی این آیین زیبا در شکلی دیگر و با لباسی تحریف شده که هیچ سنخیتی با اصالت اولیه آن ندارد در آذربایجان رایج شده است. با صراحت میتوان گفت که سینهای موجود در « یئتدی سین» (هفت سین!!! امروزی )  از فرهنگ غنی تورکی به عاریت گرفته اند  و اگر به طور تصادفی معادل آن کلمه را که با حرف سین شروع شود، داشته اند آن را بکار برده اند: مانند «سیر» که جای «ساریمساق» بکار برده اند و گرنه کلمات دیگری را که از هیچ ماهیت و اصالت فرهنگی ای برخوردار نیستند جایگزین کرده اند که بسیار مسخره می نماید چه این « سو» ماده اولیه حرکت است که در زندگی نقش بازی میکند و مایه حیات است نه سنجد یا سیب!!! البته بعضی از کلمات را نیز که در زبان فارسی برای آنها اصلا معادلی نبود به همان شکل بکار گرفته اند ( سیرکه و سوماق و سمنی)؛ البته در معنی دیگر اطلاق کرده اند.

از عهد باستان در مناطق مختلف آذربایجان به سفره «یئتدی سین»، «باجا قاباغی بزه مک» میگفتند؛ لازم به ذکر است در گذشته خانه های نیاکان ما دارای یک پنجره مخصوص بود که به آن باجا میگفتند. و چون نیاکان ما بر این اعتقاد بودند که در عید نوروز روح اجداد ما به خانه های خود سرکشی میکنند و از طریق باجا وارد خانه میشوند این سفره را در مقابل همابل همان باجا پهن میکردند و انواع خوراکیها را که هر یک نماد و سنبلی از موضوعات مرتبط با زندگی است در آنجا قرار داده اند که روح اجدادشان با دیدن آنها راضی و خشنود گردد. پس با سعی و کوشش فراوان در جهت تزیین هرچه بهتر سفره برمی آمدند، بلکه هرچه بیشتر روح اجدادشان را خشنود و راضی می ساختندکه زندگی فرزندانشان در رفاه و آسایش میگذرد و از طرف دیگر این محصولات غذایی را که هریک به نحوی در زندگی انسان دارای نقش عمده ایی بودند مورد تقدس قرار دهند که هر یک از این سین ها بعنوان رمز و سنبلی در زندگی انسان عبارتند از :

1) سو: که این مایه حیات بعنوان رمز و بقای زندگی انسان بشمار میرود و زندگی انسان بدون وجود آن امکانپذیر نیست و در گذشته های دور در میان تورکان حتی مورد پرستش قرار میگرفت و بدین جهت یئتدی سین دارای جایگاه ویژه ایی است و تورکها همیشه آنرا ارج میگذارند چرا که آب، رکن حیات آدمی است.

2) سمنی: هرچند امروزه بعنوان حلوای خوشمزه و خوردنی بشمار میرود باید گفت که در اصل این کلمه با ماده اولیه آن اطلاق میشده است یعنی « سبزی» که نماد و سنبل تجدید حیات در زندگی است، یعنی در واقع در گذشته های دور سمنی به سبزی گفته میشد ولی بعدها با فراموش کردن اصل لغت و معنی اولیه آن با آن نوعی خوردنی تغییر نام یافته است که حتی این موضوع را میتوان در این شعر مشاهده کرد که زنان هنگام پختن سمنی دسته جمعی آنرا می سرایند:

 سمنی ساخلا منی / ایلده گؤیردره م سنی / سمنی آل منی / هر یازدا یادا سال منی

و یا در شعر ذیل:

سمنی سازانا گلمیشم / اوزانا اوزانا گلمیشم

سن گلنده یاز اوْلور / یاز اوْلور آواز اوْلور

با توجه به معنی «گؤیردره م» یعنی سبز میکنم، معلوم می شود که سمنی همان سبزی نماد و سنبل تجدید حیات است که فارسها سبزی را جایگزین آن کرده اند و خود سمنی را در معنی خوردنی و شیرینی بکار میبردند باید گفت امروز در آذربایجان شمالی کلمه سمنی با حفظ معنی اصیل خود یعنی سبزی در زبان مردم رایج است.

3) ساریمساق: که به عنوان رمز سلامت انسان میشود و از گذشته های دور به فواید مختلف آن تاکید بسیاری شده است.

4) سوجوق: که بعنوان سمبل و رمز شیرین زندگی است که از عهد باستان بعنوان یکی از لذیذترین و خوشمزه ترین شیرینیها در آذربایجان (مخصوصاً در زنگان) بوده و هنوز هم رایج است.

5) سونبول: رمز و نماد برکت زندگی است و در واقع سونبول که همان گندم باشد و ماده اصلی نان است در زندگی انسان نقش اساسی ایفا میکند و به همراه سو  دو عنصر اصلی و اساسی حیات انسان هستند که متاسفانه فارسها این رکن اساسی را نیز بسان سو از سفره یئتدی سین حذف کرده اند یعنی در واقع به جهت نبود معادل آن سین دیگری را جایگزین کرده اند.

6) سوماق: که بعنوان سمبل و رمز مزه و طعم زندگی محسوب میشود.

7) سیرکه: به عنوان رمز و سمبل برطرف کننده مزاج بد بدن انسان است (سیرکه، واژه ای ترکی بوده و در دیوان لغات الترک محمود کاشغری - ق5- نیز ذکر شده است). لازم است اشاره کنیم که عدد هفت در میان ما تورکان دارای جایگاه ویژه ای است و کلا باید گفت که این عدد را برای اولین بار سومئرها یعنی نیاکان ما تورکها ابداع کردند که به مرور زمان در میان ملل نیز برای خود جای باز کرده است و نیز لازم بذکر است که در گذشته های دور به عید نوروز در میان تورکان «یئنی گون» میگفتند و این موضوع را آشکارا میتوان در کتاب دیوان لغات التورک محمد کاشغری که هزار سال پیش نوشته شده است مشاهده کرد که به مرور زمان به نوروز تغییر نام یافته است.

در خاتمه باید اشاره کنیم که در فارسی لغتی برای « بایرام» وجود ندارد و « عید» یک لغت عربی است که فارسها بکار می برند. حتی لغت «جشن» نیز تورکی است که در فرهنگ سنگلاخ بدان اشاره شده است. آذربایجانی ها  باید سفره یئتدی سین را به شکل واقعی آن که دارای ابعاد وسیع بار هویتی نیاکان ماست اجرا کنند ؛ سیب و سنجدی که هیچ معنای فرهنگی خاصی را در رابطه با زندگی انسان ایفا نمیکنند، در مقایسه با « سو»  که حتی امروز نیز در سفره یئتدی سین موجود است، حرفی برای گفتن ندارند. لازم به ذکر است که هرچند در فرهنگ فارسی سفره یئتدی سین به نوعی تحریف شده است، هنوز هم سو (آب)، به تبع فرهنگ به یادگار مانده از نیاکان تورکها در سر سفره یئتدی سین وجود دارد، اما علیرغم قرار دادن آن سر سفره آنرا بحساب نمی آورند و این خیلی خنده دار است، باید بگوییم ماهی درون آب نیز تنها بخاطر زیبایی سفره نیست بلکه ماهی در آب بعنوان رمز حیات است و آب مظهر زندگی است.