Bütün yollar geriye aparır

Bütün yollar geriye aparır

AZerbaycan Oyrenci Herekati : Men bu uşaqlardan birinin Tebriz yanğısını, Tebriz nisgilini, Tebriz sevdasını azacıq da olsa ovundurmaq üçün çalışdım, amma söylediyim her kelmede gözleri qarşısında bütöv bir vetenin serhedleri açılan bir uşağın isteyini sadece sözlerle, xatirelerle söndürmek mümkün deyil. Zaman gelecek ve bu uşaqlar gözlerini açdıqları veten torpağının nisgiline son qoymaq isteyecekler. Axı bütün yollar geriye aparır ...

Bütün yollar geriye aparır

AZerbaycan Oyrenci Herekati : Men bu uşaqlardan birinin Tebriz yanğısını, Tebriz nisgilini, Tebriz sevdasını azacıq da olsa ovundurmaq üçün çalışdım, amma söylediyim her kelmede gözleri qarşısında bütöv bir vetenin serhedleri açılan bir uşağın isteyini sadece sözlerle, xatirelerle söndürmek mümkün deyil. Zaman gelecek ve bu uşaqlar gözlerini açdıqları veten torpağının nisgiline son qoymaq isteyecekler. Axı bütün yollar geriye aparır. Bir zamanlar başlanğıc götüren bu yolların sonundakı Bütöv Azerbaycana "Xalq sevdiyi qehremanları gözünün qarşısında görmek isteyir, ya dar ağacında, ya da tribunada, ferqi yoxdur". Bizler de onu tribunada görüb sevdik, dar ağacının altına getirilende de gözümüzü bele qırpmadan bize azadlığı sevdiren kesin tamaşasına durduq. Bilirdik ki, titremeyen kipriklerimizin arxasından baxan gözlerimize reğmen o bizi olduğumuz kimi sevir, bizlere sahib olduğu en deyerli varlıqlar kimi baxır, yaxşımıza, pisimize ferq qoymadan bizi olduğumuz kimi qebul edir. Belke buna göre ondan danışanda "yaxşı insan idi" kelmesini hetta en qatı opponentleri bele etiraf etmekden çekinmir. O, Azerbaycan siyasetine siyasi exlaqın simvolu kimi daxil oldu ve ömrünün sonuna kimi de exlaqını qorumağı bacardı. Onun üçün exlaqlı insan her şeyin fövqünde dayanırdı. Onu insan kimi yüksek deyerlendirenler siyasetçi kimi bezen ona göre qebul ede bilmirdiler ki, onun üçün siyaset exlaq üzerinde qurulmalı ve milletine xidmet etmeli idi. Bunu bacarmayanlar ve etmek istemeyenler üçün o naşı siyasetçi idi, onun özü üçün ise naşı siyasetçi olmaqla razılaşmaq exlaqsız siyasetçi olmaqla razılaşmaqdan daha önde dururdu... Hamını xoşbext görmek isteyen insan... Gencliyinden, dissident fealiyyetinden behs eden bir rus müellifi yazırdı ki, O, milleti üçün azadlıq isteyirdi. Amma milleti üçün azadlıq isteyen bir şexsin özünün azad olmasına bu rus müellifi özünü heç cür inandıra bilmirdi. Onun nezerinde başqalarının yanında köyneyini deyişmekden utanan birisi milletine azadlıq vere bilmezdi. Bunun üçün önce onun özünün azad olması lazım idi, azadlıq ise o rus müellifinin fikrince, başqalarının yanında köyneyini deyişmekden başlayırdı. O zaman hemin o müellifin ona ünvanlanan "Axı sen milletine nece azadıq isteye bilersen" sualına sadece başı ile yolu göstererek "get" cavabını vermişdi. Getdi ve iller sonra ay-ulduzlu Azerbaycan bayrağının fonunda mikrofon qarşısında Onun gurlayan sesini eşidende anladı ki, azadlığı sevmek ve daxilen azad olmaq üçün tekce köyneyini başqalarının yanında deyişmek kifayet etmez... O milletinin, veteninin, türklüyün en böyük aşiqi idi. Heç bir temenna ummadan, bu milleti ve bu veteni sevirdi. Sevgisi ile fexr edirdi, onun milletinin ve onun veteninin sevgilerin en böyüyüne layiq olduğunu düşünürdü. Bu milletin ve bu vetenin övladı olmaq Onun üçün dünyanın en böyük xoşbextliyi idi. O, bu xoşbextlikle yetinmeyi bacarırdı, hamını da bele xoşbext görmek isteyirdi. Azad ve xoşbext. Xoşbextlik ise onun nezerinde bu millete mensubluqdan başlayırdı. Milletine dünyanın en yaxşılarını arzulayardı. Bezen ona layiq olanları almağa çalışmayan milletine heyfslenirdi, amma heç vaxt ondan küsmürdü. Böyük üreyinde hamıya yetecek qeder sevgi yaşadırdı, ele özünü de yaşadan üreyinde gezdirdiyi böyük insan sevgisi idi...   O böyük demokrat idi, ele buna göre de onun milletine olan aşiqliyini bile-bile onu milletçilikde günahlandıra bilmirdiler. Çünki bilirdiler ki, bu sevgi sadece bir millete olan sevgi ile kifayetlenmir, bu sevgi İnsanlığa olan sevgidir. Qarşısındakının ne düşündüyünü sonuna qeder dinlemeyi yalnız özü kimi böyük şexsiyyetler özlerine reva bilerdiler. Tenqidleri de belece azad sözün nümunesi kimi qebul edirdi. Tenqidler heddini aşıb tehqirlere keçende ise sadece kederlenirdi. Amma özü barede tehqir eşitdiyine göre yox, tenqidle tehqiri ayıra bilmeyen daha bir insanı itirdiyimize göre. İtirdiklerimiz hamısı kisemizden gedirdi, bu kise ise bize dolu lazım idi... Tarixde yaşamağa haqqı olan insan Bezen uşaq kimi kövrek olurdu. Etrafındakılardan, yaxınında ve uzağındakılardan bir ferqi de kövrekliyinin acizliyi kimi qebul edileceyinden çekinmemesi idi. İnsan bütün yaşlarında böyümeye ehtiyac duyur, böyüdükce de derdleri de, sevinci de böyüyür. O da derdleri ile böyüyürdü. O derdlerle ki, illerdir bu milletin ve bu vetenin böyümesini engelleyirdi. Ağzına qeder dolu olan zalda göz yaşları tökmekden utanmırdı, bu yaşlar dil açıb bu veten boyda derdlerinden danışırdı. 1945-46-ci illerde Güney Azerbaycanda yaradılan Milli hökumetin fealiyyetinden ne qeder fexrle danışırdısa, heç bir deqiqe keçmemiş şah qoşunlarının güneyli soydaşlarımıza tutduğu divandan gözüyaşlı danışırdı. Belke ele o yaşlar neçe-neçe Azerbaycan insanın yadına vetenin bir de o tayının olduğunu salmışdı. Belke neçeleri Tebrizin hele de qan qoxuyan küçelerinde "Qaragile"nin hezin pıçıltısını eşitmişdi. Belke neçelerinin gözünde Azerbaycan olduğu qeder böyümüşdü, o qeder ki, Tebrizi, Urmiyesi, Zencanı, İrevanı, Derbendi ile bütöv bir Azerbaycan olmuşdu. O bizlere Azerbaycanı bütöv tanıtdırıb sevdirmeyi bacardı. Tekce ele buna göre Onun tarixde yaşamağa haqqı var. Güney Azerbaycanın en böyük hamisi idi, dağ boyda sevgisini el boyda üreyinde gezdirirdi, bu sevgini Onun gözlerinden oxumaq o qeder de çetin deyildi. Yeterdi ki, o gözlere veten sevgisi ile baxasan... "Bütün yollar geriye aparır"-nedense Ondan danışanda ağlıma gelen ilk cümle bu olur. Belke ona göre ki, geride qoyub geldiklerimizin deyerini anlatmışdı, belke ona göre ireliye getmek üçün dönüb mütleq geriye baxmaq lazım idi. Geride buraxdıqlarımız ireli üçün arzularımız olmuşdu. Bize bir zamanın gerçekliklerini arzuları kimi sevdirmeyi de öhdesine götürmüşdü, öhdesinden geldi de. Üreyinde bir Savalan nisgili daşıyırdı, bu nisgil belke ölüm yatağında bele onu terk etmedi. Ölümle gelen ölümsüzlüyü de Savalan sevdası ile, Savalan nisgili ile getdi. İsteyi bizlerin bu nisgille yaşamamağımız idi, bizler ise hele de bu nisgilin gölgesinde özümüzü ovundurmaqla meşğuluq. Bize sevdirdiyi veteni onun adına layiq, ele bu vetene layiqi de sevmeyi helelik bacarmırıq. Veten sevgisinin serheddi yoxdur, bu sevginin harda başlayıb harda bitdiyini anladığın an vetenperver adını üzerinden silib atmalısan. O, veteni serhedsiz sevenlerden idi, belke buna göre veteni ikiye bölen Arazın ayrılıq remzi olduğu ile razılaşmırdı. Onun üçün Araz veteni ayırmırdı, birleşdirirdi. Güney Azerbaycanın en böyük hamisi idi, Onun olduğu yerde Güneyden söhbet düşmeyeceyine inanmaq olmazdı. Olduğu her yere Güneyi de daşıyırdı, problemleri, istekleri, azadlıq eşqi ile beraber. "Qarabağın azadlığı Güneyin azadlığından keçir" bu sözlerde populist nüans axtaranlar iller sonra baş vereceklerden xebersiz olduqlarını ele ilk texminlerinde biruze verdiler. Eyniyle bir zamanlar Sovetler Birliyinin dağılacağı barede söylediklerini gülüş ve tehdid hedefine çevirenler kimi. Bütöv Azerbaycanın sevdalısı "Zaman her şeyin açarıdır" deyirdi, zamanla yarışa çıxmağı yox, onunla ayaqlaşmağı xoşlayırdı. Eyni zamanda itirilmiş zamanların bir daha qazanılması mümkünlüyüne inandırmaq qabiliyyetine malikdi, bu qabiliyyet onun siyaset meydanından geri çekilmesini dördelle gözleyenlerin deyirmanını susuz qoyurdu. "İran dağılacaq" deyende de zamanı hesablayırdı, bunu kimisi uzaqgörenlik adlandırırdı, kimisi zamanın deyerlendirilmesi, kimisi de sadece istek. Amma bu uzaqgörenliyin, zaman mefhumunun, isteyin arxasında bir de heqiqet dururdu, siyasetin ve tarixin heqiqeti. O heqiqet ki, onu lengitmek siyasetçilere müyyesser olsa da tamamile gedişatdan saxlamaq mümkünsüz görünür. Zamanı saxlamaq mümkün olmadığı kimi. Bu senin üçün eqrebi sınmış saatın yaşatdığı bir anlıq sevinc deyil. O da zamana ve tarixin heqiqetine dayanaraq Güneyin azad olacağı günün gelib çatacağına inanırdı, inamında möhkem idi, bizleri de bu inamın etrafına cem eleye bilmişdi. Onun üçün bütöv Azerbaycanın temeli bütöv Azerbaycan ailesinde atılırdı. İndi de Tebrizde, Urmiyede, Erdebilde, Bakıda onun bu düşüncesinden yaranan yüzlerle aile yaşayır. Her biri bütöv Azerbaycanın bir halqasıdır, bu ailelerde doğulan, böyüyen tekce uşaqlar deyil, hem de bütöv Azerbaycan sevdasıdır. Yeni nesille yaranan ve böyüyen bu sevda yolunu sona çatdırmaq da ele bu uşaqların bextine yazılacaq. O uşaqların ki, Tebrizde qoyub geldiyi evinin bir güncüne atılmış oyuncağının hesretini çekir. O uşaqların ki, uşaqlığı barede anasından eşitdiyi nağıllarda Tebrizin dar-dolanbac küçesinde ayağından salıb itirdiyi qırmızı ayaqqabısının bir tayını tapmaq üçün can atır. O uşaqların ki, havadan ayrılıq qoxusu gelen zamanlarda vetenin bir parçasından o biri parçasına üz tutan valideynlerinin hesretine günlerin birinde son qoyacağı isteyi ile böyüyür. Men bu uşaqlardan birinin Tebriz yanğısını, Tebriz nisgilini, Tebriz sevdasını azacıq da olsa ovundurmaq üçün çalışdım, amma söylediyim her kelmede gözleri qarşısında bütöv bir vetenin serhedleri açılan bir uşağın isteyini sadece sözlerle, xatirelerle söndürmek mümkün deyil. Zaman gelecek ve bu uşaqlar gözlerini açdıqları veten torpağının nisgiline son qoymaq isteyecekler. Axı bütün yollar geriye aparır... Ruhun şad olsun, Elçibey! Biz seni sene layiq seve bilmedik, amma sene, bu millete ve bu vetene layiq övladlar yetişdirmekle borcumuzu ödeyeceyik! Elnare Kerimova Yazı "Xalq Cebhesi" qezetinin Ebülfez Elçibeyin 70 illik yubileyi ile elaqedar keçirdiyi müsabiqeye teqdim edilir. Kaynak: http://butovaz.info

(Efrasyap)