شبهای خاطره انگیز " موغام" در اردبیل

شبهای خاطره انگیز " موغام" در اردبیل

آذربایجان اؤیرنجی حرکاتی: شبهای بیست و پنجم و بیست و ششم تیر ماه 1387 ( 15 ، 16 ژولای 2008 ) را به حق می توان جزو شبهای بیاد ماندنی این شهر کهن خطه آذربایجان نامید. آن شبهای خنک تابستانی که نغمات زیبای جاری شده از تار، کمانچه و دیگر آلات  موسیقی آذربایجانی و زنگوله های مسحور کننده  ساطع از حنجره های توانای خوانندگان درفضای عطرآگین معنوی ساری شده ، روح انسانها را نوازش می داد ...

اردبیل کنهسال بار دیگر برگ زرین دیگری از کتاب قطور افتخارات فرهنگی و هنری خود را ورق زد و حادثه ای بی بدیل در دل تاریخ غرور انگیز سرزمینمان حک گردید.

"اولین همایش پژوهشی و جشنواره موسیقی مقامی شمالغرب کشور" (استانهای آذربایجان شرقی ، غربی ، اردبیل و زنجان) یا همان "موغام موسابیقه سی" که با عنوان یادمان آهنگساز و تارزن مشهور اردبیلی استاد علی سلیمی توسط حوزه هنری با مشارکت اداره کل ارشاد اسلامی استان اردبیل برگزار شد در ساعت 11 قبل از ظهر روز سه شنبه 25 تیر در محل تالار فدک اردبیل با حضور صدها تن از اهل موسیقی ، مشتاقان و شیفتگان موسیقی آذربایجانی و سایرارباب هنر ، فرهنگ و ادب و نیز مسئولین فرهنگی و عمرانی شهر افتتاح گردید. وحدت سلیمان زاده رئیس حوزه هنری و دبیر جشنواره د رمراسم افتتاحیه اظهار داشت :

"موسیقی  هنری است که می تواند مابین همه انسانها علقه و ارتباط بیافریند. ما باور داریم که اشاعه موسیقی خودمان در مقابل موسیقی های بیگانه موجب رشد و شکوفائی فرهنگمان خواهد شد."

او در ادامه سخنانش در خصوص آثار ارسالی به جشنواره افزود که از 85 اثر ارائه شده به جشنواره 16 اثر انتخاب گردیدند که 10 اثر به رده سنی 30 سال به بالا و 6 اثر به رده سنی 30 سال به پایین اختصاص داشت.

سپس پروفسور توفیق باکیخانوف یکی از اعضای هیئت داوران این جشنواره ، آهنگساز برجسته آذربایجان و فرزند احمد باکیخانوف تارزن مشهور و یکی از تاثیر گذارترین موسیقی دانان در عرصه موسیقی آذربایجانی طی قرن بیستم  بعد از عزیر حاجی بیگلی در طی سخنان خود گفت :

"در این برهه از عمرم احساس خوشبخت بسیار می کنم زیرا که شرکت در چنین همایشی آنهم  در اردبیل آرزوی دیرینه من بود. به گفته رهبر فقید آذربایجان مرحوم حیدر علی یف دوستی ایران و آذربایجان ابدی است. مرحوم علی سلیمی شاگرد پدرم بود و خاطرات زیبائی را از او به یاد دارم."

آهنگساز قدرتمند و خالق آثاری مانند " بورا مسکنیدیر گؤزللیکلرین" (اینجا سرزمین زیبائیهاست)  در ادامه افزود:

"طی گفتگو با مسئولین فرهنگی اردبیل متوجه شدم که آنها دغدغه آن را دارند  که جوانان ، موسیقی آذربایجانی را (به عنوان فرهنگ موسیقائی خود)پذیرا باشند."

در ادامه برنامه افتتاحیه بهاءالدین خراسانی شخصیت هنری و خواننده مشهور اردبیلی که از سال قبل در سمت مسئول واحد موسیقی حوزه هنری استان اردبیل فعالیت می کند و شکل گیری برگزاری جشنواره نیز با تلاش ها و غیرت موسیقائی او تحقق یافته است با حضور 5 تن از شاگردان خود و با همراهی آنسامبل موسیقی شامل آلات موسیقی ملی آذربایجانی (تار ، کمانچه ، قارمون ، ناغارا ، قوشا ناغارا ) و نیز کلارینت و سنتی سایزر (در نقش پیانو) به صورت دسته جمعی به اجرای زیبائی از موغام بیات شیراز پرداختند . شیوه این اجرا بگونه ای است که استاد و هرکدام از شاگردان به نوبت اجرای قسمتهائی از موغام را به عهده گرفته و در بخشهائی نیز هم آوازمی گردند. این شیوه طی سالهای اخیر توسط عارف بابایف خواننده مشهور آذربایجانی متداول و مورد توجه واقع شده است.

آیدین رستمی ، سولیست کمانچه ونوجوانی هنرمند از شهرستان نقده (سولدوز) اثری از آثار هنرمند بزرگ کمانچه هابیل علی یف را با شیوه خود او به صورت تکنوازی و با همراهی ناغارا اجرا نمود.

**************************

شرکت کنندگان در روز اول برگزاری جشنواره که عصر همان روز از ساعت 16:30 آغاز و تا ساعت 21:30 به طول انجامید به رقابت پرداختند.

شرکت کنندگان در رده سنی از 30 سال به بالا عبارت بودند از:

عادل موسوی از استان آذربایجان شرقی  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف چهارگاه .

معصوم قادری راد از استان آذربایجان شرقی  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف همایون.

رامین غزنوی از استان آذربایجان شرقی  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف شور.

قاسم وطن خواه از استان آذربایجان شرقی  با اجرای شعبه و تصنیف دلکش.

قدرت پورحسن از استان اردبیل  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف سه گاه زابل.

صیاد بازدار از استان اردبیل  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف راست.

حسین اصلانی از استان اردبیل  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف سه گاه زابل.

علیرضا ارجمندی از استان اردبیل  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف سه گاه زابل.

آقاجان حسین زاده از استان اردبیل  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف سه گاه میرزه حسین.

 حمید مقتدر از استان آذربایجان غربی  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف راست.

شرکت کنندگان در رده سنی کمتراز 30 سال عبارت بودند از:

ابراهیم غلامی (شرکت کننده نابینا) از استان آذربایجان شرقی  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف شور.

آیدین عبادی (12 ساله) از استان آذربایجان شرقی  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف سه گاه.

حسن مقصودی (شرکت کننده 13 نابینا) از استان آذربایجان شرقی  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف شور.

بهمن بصیری از استان اردبیل  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف شور.

ناصر اسلامی از استان اردبیل  با اجرای  شعبه بیات اصفهان و تصنیف آن.

حمید پیرنبی خواه از استان اردبیل  با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف بیات شیراز.

هیات داوران جشنواره عبارت بودند از:

پروفسور توفیق باکیخانوف ، آهنگساز و دارای عنوان هنرمند مردمی از جمهوری آذربایجان.

مهلت مسلموف ، استاد تار و دارای عنوان هنرمند مردمی از جمهوری آذربایجان.

بهاءالدین خراسانی ، خواننده و معلم موغام از اردبیل.

ودود مؤذن ، خواننده و معلم موغام از اردبیل..

نعمت جوانشیر خواننده و معلم موغام از تبریز.

نصراله ناصح پور معلم موسیقی اصیل ایرانی از اردبیل.

عسگر شاهی ، شاعر و متخصص ادبیات از اردبیل.

روز دوم جشنواره از ساعت 16:40دقیقه آغاز و با انتخاب برندگان در ساعت 21 خاتمه یافت. تعداد 4 نفر از رده بالای 30 سال و سه نفر از رده زیر 30 سال مسابقه دهنده گان این روز که طی جلسه پرحرارت شب گذشته هیات داوران (که تا نیمه های شب به طول انجامیده بود) تعیین شده بودند به ترتیب زیر برای کسب مقام های اول الی سوم به رقابت پرداختند.

بهمن بصیری با اجرای قسمتی از موغام  و تصنیف ماهور.

رامین غزنوی با اجرای قسمتی از موغام  و تصنیف چهارگاه.

آقاجان حسین زاده با اجرای موغام شهناز.

قدرت پورحسن با اجرای شعبه و تصنیف دلکش.

قاسم وطن خواه با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف سه گاه زابل.

علیرضا ارجمندی با اجرای قسمتهائی از موغام و تصنیف سه گاه .

ابراهیم غلامی قسمتهائی از موغام و تصنیف راست.

نهایتا پس از جلسه کوتاه هیات داوران که در زمان آنتراکت صورت گرفت نتایج ذیل اعلام شد.

برندگان از رده سنی بالای 30 سال.

رامین غزنوی به عنوان مقام اول با کسب لوح تقدیر ، تندیس استاد سلیمی و جایزه نقدی.

قاسم وطن خواه به عنوان مقام دوم با کسب لوح تقدیر و جایزه نقدی.

قدرت پورحسن به عنوان مقام سوم با کسب لوح تقدیر و جایزه نقدی.

همچنین هیات داوران از آقاجان حسین زاده با اعطای لوح تقدیر و دعوت به صحنه تقدیر به عمل آورد

برندگان از رده سنی زیر30 سال.

ابراهیم غلامی به عنوان مقام اول با کسب لوح تقدیر ، تندیس استاد سلیمی و جایزه نقدی.

علیرضا ارجمندی به عنوان مقام دوم با کسب لوح تقدیر و جایزه نقدی.

بهمن بصیری به عنوان مقام دوم با کسب لوح تقدیر و جایزه نقدی.

 در مراسم اختتامیه با دعوت عسگر شاهی شاعر اردبیلی به صحنه جهت صحبت و نیز مهلت مسلموف جهت اجرای تار با دیکلمه شعر توسط خسرو سرتیپی شاعر و ادیب کلیبری و نهایتا آواز زیبای ودود مؤذن حسن ختام خوبی رقم زده شد.

بی شک برگزاری این جشنواره علیرغم کاستی ها ، ضعفها و ایرادات آن که بروز آنها برای بار اول طبیعتا دور از انتظار نیست ضمن تبلیغ و ترویج موسیقی راستین و اصیل مردم که تاریخا ریشه در حیات  احتماعی و باورهای آنها دارد باعث شناسائی و کشف استعدادهای شگرف پنهان مانده در میان توده های مردم و ایجاد دلگرمی و تشویق آنها برای بروز توانائی های هنری شان خواهد گردید. بی شک ظهور خوانندگان و نوازندگان توانا در سالهای آتی و توسعه فرهنگ موسیقائی موغام وامدار و مدیون برگزاری این جشنواره خواهد بود.

طبق اعلام دست اندرکاران ،این جشنواره همه ساله تکرار خواهد شد و امید که ادامه یابد.

بدیهی است که این همت و اقدام مثبت حوزه هنری اردبیل و کلیه حامیان آن شامل اداره کل ارشاد اسلامی ، سازمان میراث فرهنگی ، شورای اسلامی شهر اردبیل و نیز دست اندرکاران زحمتکش آن که در راسشان می توان از خواننده پیشکسوت بهاءالدین خراسانی ، هنرمند والا ودود مؤذن ، چهره فرهنگی خوشنام وحدت سلیمانزاده ، هنرمند جوان توحید معصومی و سایرین نام برد بسیار شایان تقدیر و تشکر می باشد.

بدیهی است مردم هنردوست و فرهنگ پرور اردبیل و سایر آذربایجانیها خدمات و زحمات آنها را که در راه احیا و زنده نگهداشتن گنجبنه های فرهنگی و هنری این خطه صورت می گیرد هرگز فراموش نخواهند کرد.

در خاتمه به چند رویداد دیدنی و قابل انعکاس در طول مراسم اشاره می گردد.

هنکام اجرای موغام شور در روز اول توسط ابراهیم غلامی ، شرکت کننده نابینا که دارای لیسانس زبان و ادبیات عرب نیز می باشد بغض گلوی همه را گرفته بود. اول کسی که بغضش ترکید شهریار صدیق نوازنده تار بود که با زحمت فراوان هم اشک می ریخت و هم تار می نواخت . گریه ساکت به همه حاضران در سالن سرایت کرده و دستمالها را از جیبها بدر آورد. بخصوص که نغمه های دل انگیز و حزین شور و همچنین غزل انتخاب شده از فضولی بزرگ شرح حال طفل معصوم هنرمند را بازگو میکرد.

ای خوش اول گونلر کی من همراز ایدیم  جانانیله                              نعمت وصلین قیلیب  نازین چکردیم   جانیله

گورمه میشدی گولشن عئیشیم خزان  تفریقه                                    اولمامیشدی  تیره   ایامیم   شب   هیجرانیله

مهوشیمدن دوستلر دوران جودا ایستر منی                          دوشمنیمدیر  هیچ بیلمم  نئتمیشم  دورانیله

گر چیخا  عاشیقلرین افالکه  افغانی  نه   سود                                   یئتمک   اولماز   ماهوشلر   وصلینه   افغانیله         

ای  فوضولی  اختر بختیم  موساعید  اولمادی                                   کیم  اولام  بیردن  موقارین  اول  مه  تابانیله

صدر اتحادیه آهنگسازان آذربایجان ، دکترای هنرشناسی ، پروفسور رامیز زؤهرابوف نیز به عنوان یکی از داوران مسابقه دعوت شده بود که او با کمال اشتیاق و به دلیل اینکه اصالتا از اردبیل می باشد آن را پذیرفته بود . لیکن در اولین روز اعلام شد که به دلیل کسالت امکان حضور در چشنواره را پیدا نکرده بود. وقتی حاضرین مطلع شدند که پروفسور رامیز زؤهرابوف اعلام کرده که من هم اردبیلی و از روستای داش کسن می باشم و هم اکنون اقوامم در آنجا زندگی می کنند ، جمعیت به وجد آمده و شروع به کف زدن نمودند.

با دعوت شدن استاد بی بدیل تار ، مهلت مسلموف به صحنه جمعیت به پا خاسته و به مدت چند دقیقه کف زدنهای ریتیمک پرشور را ادامه دادند. مهلت طی سخنان کوتاهی ابراز داشت که او بخوبی این را متوجه شده که  حس و درک موسیقائی مردم اردبیل ا بسیار بالاست. او حضور در این شهر را افتخار بزرگی برای خود دانست که از اوان نوجوانی در آرزوی آن بوده است. سخنان نغز و شیرین هنرمند برجسته که با لحنی دوست داشتنی و با رعایت سینتاکس زبان ترکی آذربایجانی ایراد می شد باعث به وجد آمدن و خوشنودی حاضرین در سالن و تشویق های پی درپی آنها می گردید.

تندیس های آماده شده جهت ارائه به برندگان عبارت بود از تندیس استاد علی سلیمی که توسط هنرمند چیره دست و صاحب هنر در رشته های متنوع هنری یعنی ودود مؤذن خلق گردیده بود. یکی از این تندیس ها از طرف برگزار کنندگان جشنواره به کنسرواتوار موسیقی دولتی جمهوری آذربایجان هدیه گردید.

جمعیت زیادی در سالن حضور داشت و بسیاری از تماشاگران به حالت ایستاده برنامه را دنبال می کردند . طبق اعلام روی صحنه صدها نفر موفق به ورود به سالن نگردیده بودند.

آیدین عبادی خردسال ترین هنرمند که علم الدین جشنواره نام گرفت با لباس و کلاه آذربایجانی در مراسم شرکت داشت و مورد تشویق و خوشحالی حضار گردید. او پس از اجرا پشت میکروفون قرار گرفت و علیرغم اجرای خوبش از هیات داوران عذر خواست و عنوان کرد که قصد اجرای شعبه دلکش  را داشته اما گویا تارزن موغام سه گاه را برای او نواخته است. اگر هم چنین باشد اعتماد به نفس و حاضر الاجرا بوده آیدین قابل تقدیر است.

حسن مقصودی دومین شرکت کننده نابینای جشنواره و دومین خردسال که 13 سال دارد و از هنر قرائت قرآن کریم نیز برخوردار است هنگام ایفای موغام شور تاثیرات تکنیکهای قرآن خوانی بر روی ایفاگری موغام خود را عیان ساخت که این حادثه جلوه و زیبایی خاصی به کارش بخشده و اجرائی منحصربفرد را برای او رقم زد.

در روز اول پس از اجرای زیبا و قدرتمند موغام سه گاه توسط قدرت پورحسن ، شرکت کننده تبریزی رامین غزنوی ( که اصالتا از قاراداغ می باشد) بر روی صحنه رفته و دسته گلی به قدرت ارائه و دست او را بالا برد و این جلوه بسیار زیبائی از مودت و نزاکت و احترام مابین هنرمندان شد

مسعود فیوضات – تیر1387  [e-mail]