زگیلی بر رخسار یک میراث ملی

زگیلی بر رخسار یک میراث ملی

هادی عابدی - حفظ ابنیه تاریخی و فرهنگی به دلیل جایگاه ویژه آن در تعریف هویت وپیشینه هر ملت از چنان اهمیتی برخوردار است که انجام آن همکاری وهمراهی ملت ها ودولت ها با یکدیگر را می طلبد.

در واقع دولت ها با سرمایه گذاری در دو بخش"حفظ و مرمت ابنیه تاریخی و فرهنگی" و "آموزش عمومی در جهت بازشناسی ارزشهای پیدا وپنهان میراث های تاریخی و فرهنگی و چگونگی بهره برداری از این ثروت های فرهنگی" به انجام وظایف خوددر خصوص این مهم پرداخته ومردم نیز با احترام گذاشتن به قوانین مربوط به حفظ و نگهداری آثار تاریخی و فرهنگی همراهی خود با دولت را نشان می دهند.

از جمله راهکارهایی که سازمان میراث فرهنگی کشور در جهت حفظ"آثار و ابنیه تاریخی وفرهنگی کشور اتخاذ کرده است،تعیین حریم در حوزه بناهای تاریخی به منظور حفظ نما و اصالت محیط اطراف ابنیه تاریخی وفرهنگی است.

میدان انقلاب (ایالت)ارومیه یکی از محیط های تاریخی و فرهنگی است که با وجود سه ساختمان تاریخی در سه ضلع شمالی (ساختمان نیروی انتظامی)غربی(ساختمان شهرداری )و جنوبی(در حال حاضر ساختمان اداری لشگر64ارومیه ودر گذشته ساختمان دادگستری)از ویژگی منحصر به فرد تاریخی -فرهنگی در استان آذربایجان غربی و به خصوص مرکز این استان، شهرستان ارومیه برخوردار است.

از این روگذشته از اهمیت حفظ فیزیکی ساختمان های مذکور ، حفظ نما ومنظرگاه محیط اطراف این میدان نیز توجه ویژه ای را می طلبد.

این در حالی است که متاسفانه عالیترین نهاد دولتی منطقه(استانداری)در اقدامی غیر مسئولانه با احداث ساختمانی هفت طبقه دقیقاً در پشت ساختمان تاریخی شهرداری ،حریم میدان را نقض کرده است.

ساختمان جدید استانداری سازه ای استوانه ای شکل وفاقد هر گونه معماری چشم نواز است، به همین دلیل نمای این ساختمان در تضاد کامل با نمای شکیل و زیبای ساختمان تاریخی واقع در میدان انقلاب(ایالت)بوده ولطمه جبران ناپذیری به منظر گاه این میدان"وارد ساخته است.

زمین غصبی

پیشینه" احداث این"ساختمان استوانه ای شکل به دوران تصدی گری استانداری آذربایجان غربی توسط جمشید انصاری باز می گردد.

هر چند در زمان اتخاذ تصمیم به احداث ساختمان جدید استانداری ساختمان های تاریخی واقع در میدان ایالت ثبت ملی شده بود و از این رو جزء میراث تاریخی و فرهنگی کشور محسوب می شد اما در نتیجه سهل انگاری مسئولین میراث فرهنگی استان حریمی برای منظرگاه آن تعیین نشده بود. به همین دلیل ظاهراً هیچگونه مانع قانونی در جهت صدور پروانه ساخت برای احداث ساختمان جدید استانداری وجود نداشت و از همین رو پروانه ساخت صادر شد.

این در حالی بود که به دلیل مالکیت شهرداری ارومیه نسبت به زمینی که در حال حاضرساختمان جدید استانداری درآن در حال احداث است وعدم اطلاع شورای شهر در این خصوص وبه تبع آن عدم وجود مصوبه ای از سوی شورای شهر ارومیه در خصوص واگذاری زمین مذکور به استانداری آذر بایجان غربی این ملک غصبی بوده و بر این اساس هر گونه ساخت وساز درآن غیر قانونی محسوب می شود.

پرویز جلیلی که سابقه 3دوره عضویت در شورای شهر ارومیه را دارد ضمن تائید این مطلب، تاریخ صدور پروانه ساخت ساختمان جدید استانداری را 15 تیر ماه سال 1385 ذکر کرد ودر ادامه گفت: زمانی که از شهرداری منطقه چهار سوال کردیم که شما بر چه اساسی برای زمین متعلق به شهرداری پروانه ساخت صادر گردید درپاسخ گفت:ما با یک سری محدودیت ها واز سوی استاندار مواجه بودیم و مجبور به صدور این پروانه شدیم!

میراث فرهنگی نظربدهد ، ما خراب می کنیم

محمد باقرداریانی ،معاون عمرانی استاندار آذربایجان غربی ، بر این باور است که در خصوص خسارت بار بودن ساختمان جدید استانداری کارشناسان میراث فرهنگی باید نظر بدهند.

وی در ادامه سخنان خود این نکته را نیز صراحتاً اظهار می دارد :درصورتی که میراث فرهنگی استان مشکل جدی را در خصوص خساراتی که ساختمان جدید استانداری به میراث فرهنگی شهر وارد می سازد گزارش کند ما بر خلاف سیاست های میراث فرهنگی عمل نخواهیم کرد و نسبت به تعدیل ارتفاع ساختمان جدید استانداری اقدام لازم را انجام خواهیم داد.

داریانی در حالی از عدم دریافت گزارش از سوی میراث فرهنگی در خصوص خسارت بار بودن ساختمان جدید استانداری سخن می گوید که محمد اشتری مدیر کل میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی مدعی است در تاریخ 20 تیر ماه سال 1385(یعنی درست 5روز پس از صدور پروانه ساخت این ساختمان) طی نامه ای رسمی ، مراتب مخالفت میراث فرهنگی با احداث ساختمان جدید استانداری در مکان فعلی به استاندار ابلاغ کرده است.

 مدیر کل میراث فرهنگی استان همچنین معتقد است این نامه به اندازه کافی از جدیت لازم برخوردار بوده. اشتری همچنین از مطرح ساختن مخالفت حضوری وشفاهی خود دراین خصوص با " رحیم قربانی"، استاندار کنونی، قبل از اجرای نامه رسمی میراث فرهنگی خبر می دهد و در ادامه می افزاید: در گفتگوی حضوری با استاندار آذربایجان غربی و نیز در نامه ارسالی به وی ، از استانداری درخواست کردم به دلیل مخدوش کردن حریم منظری میدان ایالت توسط ساختمان جدید استانداری، حداقل از دو طبقه این ساختمان صرف نظر شود ولی متاسفانه مسئولین استانداری اعتنایی به درخواست ما نکردند .

اشتری می افزاید :در تمامی کشور ها توسعه یافته،آثار تاریخی و میراث فرهنگی هر کشور در اولویت قرار دارد و تمامی مسئولین در تصمیم گیری های خود این نکته را اصل قرار می دهند.

مدیر کل میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی در خصوص اهمیت تاریخی و فرهنگی میدان ایالت ارومیه اینگونه اظهار می کند: تمامی اجتماعات مهم تاریخ معاصر این شهر بخصوص در30 سال اخیر یا از این میدان آغاز شده ویا به این میدان ختم شده است ، ارج نهادن به تاریخ و فرهنگ کشور این ارزش را دارد که در خصوص هر سازه و پروژه ای که تاریخ وفرهنگ ما را مخدوش می کند با صرف هر میزان هزینه تجدید نظر شود.

ابراهیم بازیان شهردار ارومیه نیز ساختمان تاریخی شهرداری( که اصلی ترین خسارت را از لحاظ مخدوش شدن منظر ،از جانب ساختمان جدید استانداری تحمل می کند ) را در میان بناهای تاریخی به لحاظ زیبایی کم نظیر  می داند ودر ادامه اظهارات خوداحداث"بناها و سازه های جدید در محدوده بناهای تاریخی را تنها در صورتی قابل قبول می شمارد که ساختمان های جدید تعارضی را با ساختمانهای تاریخی ایجاد نداشته باشند.

شهردار ارومیه با اعلام این مطلب که سازمان میراث فرهنگی استان پیگیر ایجاد تغییراتی در ساختمان جدید استانداری است و به دلیل این که مسائل مربوط به میراث فرهنگی در حیطه دخالت شهرداری نیست،از موضع گیری مستقیم در خصوص تعدیل ارتفاع ساختمان جدید استدانداری خودداری می کند.

وی در عین حال اذعان می کند که شهرداری ارومیه از هر گونه تصمیم و عملی که در راستای حفظ ارزشهای تاریخی وفرهنگی شهر باشد استقبال می کند.

پرویز جلیلی رئیس شورای شهر ارومیه ضمن اعلام نارضایتی از واگذاری صورت گرفته در خصوص زمین متعلق به شهرداری به استانداری آذربایجان غربی و تاٌکید بر اینکه واگذاری مذکور بر خلاف مقررات بوده ،سکوت اداره کل میراث فرهنگی استان در ارتباط با ساختمان جدیداستانداری را غیر اصولی ارزیابی می کند .

جلیلی گلایه خوداز مدیر کل میراث فرهنگی را اینگونه بیان می نماید : در صورتی که میراث فرهنگی مخالفت خود با احداث ساختمان استانداری را به استاندار گزارش کرده است، شایسته بود شورای شهررا نیز در جریان می گذاشت زیرا در این صورت شورای شهر ارومیه نیز پیگیر مسئله می شد.

رئیس شورای شهرارومیه همچنین بر این باور است در صورتی که میراث فرهنگی هشدار لازم را به استانداری بدهد مسئولین استانداری نیز حاضر به قبول وارد شدن خسارت به میراث تاریخی و فرهنگی شهر نخواهند بود و قطعاً در تصمیم خود تجدید نظر خواهند کرد.

اتحادی کم نظیر اما ناکارآمد!

کمتر موردی از مسائل جامعه را می توان یافت که مسئولین ارشد شهری واستانی در خصوص سر انجام آن اینچنین اتفاق و اتحاد در کلام داشته باشند . همان گونه که ملاحظه شد اشتری مدیر کل میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی به عنوان اصلی ترین متولی میراث تاریخی و فرهنگی استان ، احداث ساختمان جدید استانداری را به دلیل تاًثیرات منفی که بر نما و منظر تاریخی ترین میدان شهر ارومیه می گذارد در مغایرت کامل با منافع تاریخی و فرهنگی کشور ارزیابی می کند.

در عین حال جلیلی رئیس شورای شهر  و بازیان شهردار ارومیه نیز بر حفظ حقوق ابنیه تاریخی شهر تأکید دارند، اما آیا "داریانی" معاون عمرانی آذربایجان غربی ، صداقت و جسارت لازم و کافی برای تحقق وعده ای که مبنی بر تعدیل ارتفاع ساختمان استانداری در صورت مخالفت جدی از سوی کارشناسان میراث فرهنگی مطرح شود را داده بود ،داراست ؟!

آیا داریانی ، اشتری مدیر کل میراث فرهنگی استان را در حد و اندازه یک کارشناس قبول دارد تا تذکر وی را جدی گرفته و با تعدیل ارتفاع ساختمان جدید استانداری ثابت کند نسبت به وعده ای"که می دهد از آگاهی و توان لازم جهت تحقق آن برخوردار است ؟!

براستی چرا داریانی از مخالفت مدیر کل میراث فرهنگی که طی نامه ای در تیر ماه سال1385مطرح شده بود اطلاع ندارد؟!

اظهارات تمامی مسئولین حکایت از درک آنها در خصوص اهمیت حفظ و پاسداری از میراث تاریخی و فرهنگی کشور دارد،با این وجود جای این سوال نیز باقی است که چرا کمترین واکنشی در مقابل احداث ساختمانی که خساراتی جبران ناپذیر بر منظرگاه تاریخی ترین میدان شهر و یک اثر ملی وارد می سازد نشان نمی دهند؟!

آیا آنگونه که بازیان شهردار ارومیه اظهار می دارد،به صرف عدم مسئولیت سازمانی وی درخصوص موضوعات مربوط به میراث فرهنگی،عدم واکنش وی درمقابل این خسارتها پذیرفتنی است ؟آیا بازیان درحد تذکر نیز نمی توانست هشدار لازم را به مسئولین ارشد استان درخصوص خسارتی که در ابتدا مستقیما به ساختمان تحت تصدی گری وی وارد می کند،بدهد؟!

آیا جلیلی که سابقه سه دوره عضویت درشورای شهر را داراست و درحال حاضر نیز ریاست شورا را بر عهده دارد باید منتظر اطلاع یافتن از مخالفت میراث فرهنگی با خسارتی این چنین عیان به میراث تاریخی"و فرهنگی شهر باشد تا بعد از آن پیگیر مسئله و رفع معضل بشود؟!

براستی شورای شهر چگونه نظارتی بر مسائل مدیریت شهری دارد که از واگذاری زمینی به این وسعت که متعلق به شهرداری است - آن هم درست پشت سر ساختمان شهرداری - بی خبر مانده وتخلفی چنین فاحش به راحتی در مقابل دیدگان شورا صورت می گیرد؟!

درطول سالهایی که ساختمان جدید استانداری درحال احداث است مدیر کل میراث فرهنگی تنها دریک نوبت زحمت ابراز مخالفت با احداث این ساختمان را که درتضاد مستقیم با منافع سازمان تحت مسئولیت وی دارد را به خود داده واز هرگونه پیگیری بعدی تا حاصل شدن نتیجه مطلوب صرف نظر کرده است.

آیا با یکبار اظهار مخالفت مدیر کل میراث فرهنگی مسئولیت حفظ وحراست از آثار تاریخی از دوش مسئولین میراث فرهنگی استان ساقط می شود ومسئولین این سازمان نباید هیچ تحرک دیگری درخصوص انجام وظایف ومسئولیت ها از خود نشان دهند؟!

جای این پرسش باقی است که آیا مسئولین میراث فرهنگی استان با دیگر آثار وابنیه تاریخی وفرهنگی استان همانگونه که از میدان ایالت شهرستان ارومیه حفاظت می کنند،رفتار می کنند؟!درصورت مثبت بودن این پاسخ باید بحال مجموعه آثار تاریخی وفرهنگی استان بسیارافسوس خورد.

براستی آیا رحیم قربانی استاندار آذربایجان غربی فراموش کرده است که درکنار مسئولیت استانداری ریاست میراث فرهنگی استان را نیز بر عهده دارد؟!

با توجه به سمت قربانی درپست استانداری آذربایجان غربی این انتظار وجود داشت که وی از ادامه تخلفی که توسط سلف خود پی ریزی شده جلوگیری کند،نه اینکه با وجود برعهده داشتن ریاست میراث فرهنگی استان تیشه ای را که پیش از او به عمد یا به سهو برای زدن به تنه یک اثر ملی تهیه شده بود برداشته وبا تکمیل کردن ساختمان جدید استانداری ضربات نهایی را برای مخدوش کردن چهره تاریخی این میدان زیبا بر پیکره آن وارد سازد.

بدون شک خطای جمشید انصاری استاندار سابق آذربایجان غربی درخصوص اجرای پروژه ساختمان جدید استانداری وبه تبع آن وارد کردن خدشه بر چهره میدان تاریخی ایالت ارومیه غیر قابل اغماض است و از همین رو در کارنامه مدیریتی وی بعنوان نمره ای منفی محسوب می شود .

اما درعین حال خطای رحیم قربانی درصورتی که از ادامه احداث این ساختمان جلوگیری نکند وپس از آن ترتیب تعدیل ارتفاع این ساختمان (به اندازه ای که نمای اصیل میدان را به آن بازگرداند)را ندهد به مراتب بزرگتر ونابخشودنی تر خواهد بود ؛ چرا که اگر انصاری دراتخاذ تصمیم خود با هیچ مخالفتی از سوی مسئولین میراث فرهنگی استان ودیگر مسئولین ارشد شهر رو به رو نبود وب ه دلیل عدم وجود ساختمان استوانه شکل استانداری خسارت وارده بر میراث تاریخی شهر را "به عینه" درک نمی کرد،امروز رحیم قربانی از یک سو با مخالفت صریح مدیرکل میراث فرهنگی استان ودیگر مسئولین ارشد شهر درخصوص وجود این ساختمان درمحل فعلی مواجه است واز سوی دیگر ساختمان احداث شده فعلی به خوبی خسارات ناشی را نشان می دهد.

فقط کافی است قربانی خودرا به زحمت انداخته و چند قدمی از دفتر کار خود فاصله بگیرد وبا قرار گرفتن در ضلع شرقی میدان انقلاب (ایالت)نگاهی به ساختمان زیبای شهرداری که با وجود ساختمان جدید استانداری به شکلی رقت بار مخدوش شده بیندازند.

بدون شک درچنین حالتی با صرف کمی انصاف ، تکلیف خودرا تشخیص داده وتصمیم شایسته ای اتخاذ خواهد کرد.

قایناق:عصر ایران